αγός

Όροςμε τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες χαρακτήριζαν το μίασμα, την κατάρα, την οργή θεού που παρακολουθεί τον ένοχο ενός εγκλήματος. Εναγείς μπορούσαν να είναι όχι μόνο άντρες ή γυναίκες, αλλά και ολόκληρες πόλεις και κράτη εξαιτίας του εγκλήματος ενός πολίτη τους. Έπρεπε τότε να γίνει η κάθαρσις, o εξαγνισμός με θυσίες, ιεροτελεστίες, τιμωρία των ενόχων ή και αθώων (εξιλαστήρια θύματα) για να σταματήσει το ά. Παράδειγμα εξιλασμού με θύματα αθώους είναι η περίπτωση του Σπερθία και του Βούλιδα, των δύο Σπαρτιατών που προσφέρθηκαν να παραδοθούν στον βασιλιά της Περσίας Δαρείο για να εξιλεωθεί η Σπάρτη για τον φόνο των Περσών πρέσβεων. Με το όνομα εξάλλου Κυλώνειον ά. είναι γνωστά τα παθήματα των Αθηναίων, έπειτα από την οργή των θεών για τη σφαγή των οπαδών του Κύλωνα. Ο Κύλων εκμεταλλεύτηκε τη δυσαρέσκεια των Αθηναίων για τους νόμους του Δράκοντα, το 612 ή 600 π.Χ., και κατέλαβε την Ακρόπολη, όταν ήταν άρχοντας ο Αλκμεωνίδης Μεγακλής. Γαμπρός του τυράννου των Μεγάρων Θεαγένη, χρησιμοποίησε για το εγχείρημα αυτό μεγαρικό στρατό. Ο Μεγακλής πολιόρκησε την Ακρόπολη και κατόρθωσε να αναγκάσει τον Κύλωνα να φύγει κρυφά, ενώ οι οπαδοί του κατέφυγαν ικέτες στους ναούς, που ήταν, κατά τα έθιμα, απαραβίαστοι. Οι οπαδοί του Μεγακλή, παραβαίνοντας τα έθιμα, τους σκότωσαν μπροστά στο ιερό των Ευμενίδων, ενώ εκείνοι κατέβαιναν από την Ακρόπολη κρατώντας ταινίες, που η άλλη άκρη τους ήταν δεμένη στον βωμό. Τo έγκλημα προκάλεσε κατακραυγή και οι Αλκμεωνίδες θεωρήθηκαν εναγείς. Επακολούθησαν ταραχές, που κράτησαν έως το 597 π.Χ. Με την επέμβαση του Σόλωνα, δικαστήριο δίκασε τους Αλκμεωνίδες και τους καταδίκασε σε εξορία. Αποφασίστηκε μάλιστα να εκταφούν τα κόκαλα όσων είχαν πεθάνει και να ταφούν έξω από την πόλη. Τo ά. όμως εξακολούθησε και ξέσπασε μια φοβερή αρρώστια. Τότε οι Αθηναίοι έστειλαν στην Κρήτη τον Νικία του Νικηράτου, που προσκάλεσε τον σοφό και μάγο Επιμενίδη. Ο Επιμενίδης συγκέντρωσε στον Άρειο Πάγο άσπρα και μαύρα πρόβατα, έπειτα τα άφησε ελεύθερα και είπε να τα παρακολουθήσουν, κι όπου καθίσει καθένα να ιδρυθεί βωμός και να θυσιαστεί το πρόβατο. Έτσι το ά. σταμάτησε και οι Αθηναίοι προσέφεραν πλούσια δώρα στον σωτήρα τους, αλλά αυτός αρκέστηκε σε ένα κλαδί ελιάς.

* * *

ἀγός, ο (Α) [ἄγω]

ηγεμόνας, αρχηγός.